Prawo spadkowe jest bardzo obszernym działem prawa cywilnego, określającym zasady dziedziczenia, między innymi zakres praw i obowiązków spadkowych, uprawnienia do dziedziczenia, zasady odpowiedzialności za długi spadkowe. To rozbudowana dziedzina, pełna niuansów i szczegółowych regulacji. Ponieważ jednak każdy z nas – prędzej czy później – zetknie się z taką sytuacją, warto poznać podstawy i wiedzieć, czego dokładnie się spodziewać. Poniżej znajdziesz najważniejsze informacje, które przybliżą wiele nurtujących kwestii.

1. Prawo spadkowe a zasady dziedziczenia

2. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – czym jest?

3. Jak wygląda postępowanie spadkowe w praktyce?

Warto wiedzieć, że także i prawo spadkowe podlega zmianom. Bardzo istotna jest chociażby nowelizacja przepisów z czerwca 2020 roku, która zmodyfikowała listę osób uprawnionych do dziedziczenia ustawowego. Wcześniej – w razie braku zstępnych, małżonka, rodziców i rodzeństwa oraz ich zstępnych – majątek przypadał gminie. Obecnie spadkobierców poszukuje się wśród dziadków i wujostwa oraz ich zstępnych.

Prawo spadkowe a zasady dziedziczenia

Wspomnieliśmy już o bardzo ważnej zmianie, jaka zaszła w kwestii dziedziczenia ustawowego. Zacznijmy jednak od podstawowych rozstrzygnięć. Szczegółowe przepisy z zakresu prawa spadkowego zostały zgromadzone w przeważającej części w dwóch aktach prawnych: w Kodeksie cywilnym i Kodeksie postępowania cywilnego.

Zgodnie z prawem spadkowym, każda osoba ze swoim majątkiem może postąpić dwutorowo: albo spisać testament – najlepiej w formie aktu notarialnego – w którym samodzielnie rozdysponuje majątek, albo zrezygnować z ostatniej woli i tym samym zdać się na dziedziczenie ustawowe. Prawo spadkowe określa, w jakiej kolejności dobra są rozdysponowane, jeśli bierzemy pod uwagę przepisy prawa spadkowego. W pierwszej kolejności powoływani są:

• małżonek oraz dzieci spadkodawcy i dalsi zstępni,
• małżonek oraz rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa,
• dziadkowie i ich zstępni,
• dzieci małżonka – w sytuacji, w której żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

Możliwe jest przyjęcie albo odrzucenie spadku. Dokładnie przyjrzymy się teraz tej drugiej kwestii.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – czym jest?

Każdy z dziedziczących ma prawo do przyjęcia lub odrzucenia spadku. e oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Przepisy prawa spadkowego z chwilą otwarcia spadku przewidują trzy drogi:

• przyjęcie spadku wprost – dziedziczenie zarówno majątku, jak i długów spadkowych,
• przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – dziedziczenie majątku i odpowiedzialność za długi tylko do wartości aktywów,
• odrzucenie spadku – całkowita rezygnacja ze spadku, która powoduje traktowanie danej osoby tak, jakby nie dożyła otwarcia testamentu.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku należy złożyć w ciągu 6 miesięcy od dnia uzyskania wiedzy o powołaniu do spadku.

Jak wygląda postępowanie spadkowe w praktyce?

W myśl przepisów prawa spadkowego postępowanie spadkowe może wystąpić w jednej z dwóch form. Wybór zawsze należy do spadkobierców, jednak bardzo ważna jest w tej kwestii zgodność wszystkich dziedziczących. W razie braku porozumienia zawsze pozostaje droga sądowa.

·         Notarialne postępowanie spadkowe

W przypadku notarialnego poświadczenia dziedziczenia z pewnością możemy mówić o szybszej procedurze, jednak – jak wspomnieliśmy już wcześniej – koniecznym warunkiem jest zgodność wszystkich dziedziczących. Dodatkowo sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia wymaga obecności wszystkich osób z najbliższego kręgu rodziny zmarłego, nawet jeżeli nie znajdują się one w kręgu dziedziczących.

Każdy z obecnych musi mieć ze sobą dokument tożsamości. W przypadku dziedziczenia testamentowego należy przedstawić także oryginał ostatniej woli – notariusz przedstawi ją i sporządzi odpowiedni protokół.

·         Sądowe postępowanie spadkowe

Jeżeli przeprowadzenie notarialnego postępowania spadkowego okaże się niemożliwe, pozostaje droga sądowa. Najczęściej przeprowadzenie postępowania spadkowego w takiej formie odbywa się, jeżeli członek rodziny zmarłego kwestionuje zapisy testamentowe.

W tym przypadku niezbędne jest złożenie wniosku o nabycie spadku. Takie pismo może stworzyć każdy, kto żąda potwierdzenia swoich praw, składając je do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. Ważne jest wskazanie pozostałych uczestników postępowania, czyli osób z najbliższej rodziny spadkodawcy, które mogłyby dziedziczyć na mocy przepisów ogólnych.

Przy sądowym stwierdzeniu nabycia spadku trzeba uzbroić się w cierpliwość. Od dnia złożenia wniosku w sądzie do dnia wyznaczenia rozprawy mija nawet do pół roku, natomiast to, jak długo potrwa dana sprawa, jest uzależnione od wielu zmiennych. Pierwszym etapem jest postępowanie mające na celu stwierdzenie nabycia spadku, podczas którego ustala się jedynie krąg spadkobierców i ich udział w dziedziczeniu. Druga faza to etap działu spadku, czyli przydzielenie konkretnych składników spadku określonym spadkobiercom.

Materiał zewnętrzny

Foto Unsplash